مالیات بر درآمد، یکی از انواع مالیات های مستقیم است که بر اساس درآمد یا سود حاصل از فعالیت های اقتصادی اشخاص حقیقی و حقوقی، پس از کسر هزینه های مجاز، اخذ می شود. به عبارت دیگر، هر فرد یا نهادی که در طول یک دوره مالی مشخص، درآمدی کسب کند، موظف است بخشی از آن را به عنوان مالیات به دولت پرداخت نماید.
مالیات بر درآمد، یکی از مهم ترین ابزارهای مالی دولت ها است که با هدف تأمین منابع مالی لازم برای ارائه خدمات عمومی و زیرساخت ها به جامعه، بر درآمد افراد و کسب وکارها اعمال می شود. این مالیات، به عنوان یک مکانیزم مالیاتی مستقیم، بر اساس میزان درآمد هر شخص یا نهاد محاسبه شده و به صورت دوره ای به دولت پرداخت می شود.
انواع مالیات بر درآمد
به طور کلی، مالیات بر درآمد به دو دسته اصلی تقسیم میشود: مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی.
مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی، بسته به نوع درآمد و فعالیت اقتصادی، به انواع مختلفی تقسیم می شود :
- مالیات بر درآمد مشاغل که بر درآمد حاصل از فعالیت های تجاری، صنعتی، خدماتی و سایر مشاغل اعمال می شود.
- مالیات بر درآمد حاصل از اجاره املاک، منقول و غیرمنقول، مانند خانه، آپارتمان، مغازه و غیره را شامل می شود.
- مالیات حاصل از فروش املاک و مستغلات، مانند زمین، ساختمان و باغ، اعمال می شود.
- مالیات حقوق و دستمزد که این مالیات بر درآمد کارکنان و کارمندان از محل حقوق و مزایای آن ها اعمال می شود.
- مالیات حاصل از فروش دارایی های سرمایه ای، مانند سهام، اوراق بهادار و سایر دارایی های مالی، اعمال می شود.
- مالیات کشاورزان از محل فروش محصولات کشاورزی اعمال می شود.
- مالیات بر درآمد اتفاقی که شامل مالیات بر درآمدهایی است که به صورت ناگهانی و غیرمنتظره کسب می شوند، مانند بردن جایزه در قرعه کشی، اعمال می شود.
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد
برای محاسبه مالیات درآمد، ابتدا درآمد مشمول مالیات تعیین می شود. این درآمد میتواند شامل حقوق، دستمزد، درآمد از کسبوکار، سود حاصل از سرمایهگذاریها و سایر درآمدها باشد.
سپس هزینه های قابل قبول و استهلاک ها و معافیت ها از این درآمد کسر می شوند. این معافیت ها و هزینه ها از درآمد ناخالص کسر می شوند تا درآمد خالص محاسبه گردد.
پس از محاسبه درآمد خالص، نوبت به اعمال نرخ های مالیاتی می رسد. این نرخها معمولاً بهصورت تصاعدی هستند، یعنی با افزایش درآمد، نرخ مالیات نیز افزایش مییابد.
پس از اعمال نرخ مالیات بر درآمد خالص، مبلغ نهایی مالیات محاسبه میشود که باید توسط فرد یا شرکت به دولت پرداخت شود.
نرخ مالیات درآمد اشخاص حقیقی در سال 1403
- درآمد تا 200 میلیون تومان: مشمول مالیات با نرخ 15 درصد
- درآمد بین 200 تا 400 میلیون تومان: مشمول مالیات با نرخ 20 درصد
- درآمد بیش از 400 میلیون تومان: مشمول مالیات با نرخ 25 درصد
به عنوان مثال، اگر درآمد یک شخص حقیقی در سال 1403 برابر با 500 میلیون تومان باشد، مالیات آن به این صورت محاسبه می شود:
فرض کنید درآمد سالانه یک فرد 500 میلیون تومان است. اگر معافیت های مالیاتی و هزینههای قابل قبول برای این فرد 100 میلیون تومان باشد، درآمد مشمول مالیات او 400 میلیون تومان خواهد بود. در صورتی که نرخ مالیات در این بخش 15% باشد، مالیات قابل پرداخت بهطور تقریبی 60 میلیون تومان خواهد بود.
- برای 200 میلیون تومان اول، 15 درصد: 30 میلیون تومان
- برای 200 میلیون تومان دوم، 20 درصد: 40 میلیون تومان
- برای 100 میلیون تومان باقی مانده، 25 درصد: 25 میلیون تومان
- مجموع مالیات: 95 میلیون تومان
چه هزینه هایی قابل کسر از مالیات بر درآمد هستند؟
هزینه های قابل قبول مالیاتی به تمام هزینه هایی گفته می شود که یک شخص یا شرکت برای کسب درآمد انجام می دهد و قانون گذار آن ها را از درآمد کل کسر می کند تا مالیات کمتری پرداخت شود. به عبارت ساده تر، هر هزینه ای که به طور مستقیم به کسب درآمد شما کمک کند و شرایط قانونی را داشته باشد، می تواند به عنوان هزینه قابل قبول شناخته شود.
با شناسایی دقیق و ارائه هزینه های قابل قبول کسب و کارها میتوانند، میزان مالیات مشاغل پرداختی خود را به طور قانونی کاهش دهند.
لیست کاملی از هزینه های قابل قبول وجود ندارد، زیرا این لیست ممکن است با توجه به نوع فعالیت، قوانین مالیاتی و شرایط خاص هر کسب و کار متفاوت باشد. اما برخی از هزینه های رایج که معمولاً به عنوان هزینه قابل قبول شناخته می شوند و باعث کاهش مالیات می شوند عبارتند از:
- هزینه های مستقیم تولید: مواد اولیه، دستمزد کارگران، هزینه انرژی و …
- مخارج فروش و بازاریابی: تبلیغات، بسته بندی، حمل و نقل کالا
- خریدهای اداری: اجاره دفتر، حقوق پرسنل اداری، هزینه های ارتباطی
- هزینه های استهلاک دارایی ها: استهلاک ماشین آلات، تجهیزات و ساختمان
- مخارج تحقیق و توسعه: هزینه های انجام تحقیقات برای بهبود محصولات یا فرآیندهای تولید
- هزینه های حقوقی: هزینه های مشاوره حقوقی، هزینه های دادرسی
- هزینه کردهای بیمه ای: هزینه بیمه مسئولیت مدنی، بیمه آتش سوزی و …
برای اینکه هزینه ای به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی شناخته شود، باید هزینه باید به طور مستقیم به فعالیت های کسب وکار و درآمدزایی مرتبط باشد، همچنین هزینه باید به طور واقعی پرداخت شده باشد و مستندات کافی برای اثبات آن وجود داشته باشد و در حد متعارف و منطقی باشد.
دقت داشته باشید که هزینه باید در دوره مالی که اظهارنامه مالیاتی برای آن تنظیم می شود، پرداخت شده باشد، در غیر اینصورت قابل قبول نیست.
نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی چند درصد است؟
نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (شرکتها) به طور کلی ۲۵٪ است. این نرخ برای شرکتها و مؤسسات تجاری است که درآمد حاصل از فعالیتهای اقتصادی خود را اعلام میکنند.
نحوه پرداخت مالیات بر درآمد
سامانه مالیات بر درآمد، به عنوان درگاه ملی خدمات مالیاتی، با آدرس my.tax.gov.ir فعالیت می کند و زیرمجموعه سامانه عملیات الکترونیکی امور مالیاتی (tax.gov.ir) است. این سامانه توسط سازمان امور مالیاتی کشور راه اندازی شده و متقاضیان ثبت اظهارنامه مالیات بر درآمد، می توانند از آن جهت پرداخت مالیات استفاده کنند.
محاسبه و پرداخت مالیات درآمد برای کسب و کارهای مختلف پیچیده بوده و انتخاب یک مشاور یا وکیل مالیاتی میتواند به شما کمک کند تا کمترین مالیات را پرداخت کنید و از آخرین تغییرات قانون مالیات آگاه شوید و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید. با استفاده از روشهای قانونی و مجاز، یک مشاور میتواند به شما کمک کند تا تعهدات مالیاتی خود را به حداقل برسانید و از پرداخت مالیاتهای اضافی جلوگیری کنید.
