مالیات حقوق یکی از مهمترین منابع درآمدی دولت است که از حقوق و مزایای کارکنان شاغل در بخش دولتی و خصوصی دریافت میشود. این مالیات به عنوان یک مالیات تکلیفی، بر عهده کارفرما است که باید آن را از حقوق کارکنان کسر کرده و به اداره مالیات پرداخت کند.
در این مقاله، به بررسی مالیات حقوق از جنبههای مختلف، از جمله تعریف، انواع، نرخها، معافیتها، نحوه محاسبه و پرداخت، و مزایا و معایب آن میپردازیم.
طبق ماده 82 قانون مالیاتهای مستقیم، مالیات حقوق بر درآمدی تعلق میگیرد که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران برحسب مدت یا کار انجامیافته بهطور نقد یا غیرنقدی تحصیل میکند.
به بیان سادهتر، هر شخصی که در قبال انجام کاری برای شخصی دیگر، حقوق و دستمزد دریافت میکند، مشمول پرداخت مالیات بر حقوق خواهد بود.
انواع مالیات حقوق
مالیات بر حقوق را میتوان از نظر نحوه دریافت به دو دسته تقسیم کرد:
- مالیات حقوق نقدی: این نوع مالیات بر حقوق و مزایای نقدی دریافتی کارکنان تعلق میگیرد.
- مالیات حقوق غیرنقدی: این نوع مالیات بر حقوق و مزایای غیرنقدی دریافتی کارکنان، مانند خودرو، مسکن، و سهام، تعلق میگیرد.
جدول نرخهای مالیات حقوق 1402
نرخ مالیات حقوق در ایران بر اساس درآمد کارکنان تعیین میشود. طبق قانون مالیاتهای مستقیم، نرخهای مالیات بر حقوق سال 1402 به شرح جدول مالیات حقوق زیر است:
درآمد مشمول مالیات (ریال) | نرخ مالیات (درصد) |
0 تا 10 میلیون | 0 |
10 تا 20 میلیون | 10 |
20 تا 30 میلیون | 15 |
30 تا 40 میلیون | 20 |
40 تا 50 میلیون | 25 |
50 تا 60 میلیون | 30 |
60 تا 70 میلیون | 35 |
70 تا 80 میلیون | 40 |
80 تا 90 میلیون | 45 |
90 تا 100 میلیون | 50 |
100 میلیون به بالا | 55 |
معافیتهای مالیات برای حقوق
بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم، برخی از کارکنان از پرداخت مالیات بر حقوق هستند. این معافیتها شامل موارد زیر است:
- کارکنان زیر 18 سال
- کارکنانی که دارای معلولیت شدید یا خیلی شدید هستند
- کارکنانی که در مناطق محروم مشغول به کار هستند
- کارکنانی که حقوق ماهانه آنها کمتر از یک میلیون تومان است
نحوه و فرمول محاسبه مالیات حقوق
محاسبه آنلاین مالیات حقوق 1402
مالیات حقوق = (درآمد مشمول مالیات – معافیت) * نرخ مالیات
در این فرمول، درآمد مشمول مالیات، درآمدی است که پس از کسر کسورات قانونی، مانند حق بیمه تأمین اجتماعی، بیمه بیکاری، و مالیات بر ارزش افزوده، باقی میماند.
نحوه پرداخت مالیات بر حقوق
پرداخت مالیات بر حقوق بر عهده کارفرما است. کارفرما موظف است مالیات حقوق کارکنان را در هر ماه، تا پایان ماه بعد، به اداره مالیات پرداخت کند.
سامانه مالیات حقوق چیست؟
سامانه مالیات حقوق، سامانهای است که برای ارسال لیست مالیات حقوق کارکنان به سازمان امور مالیاتی کشور طراحی شده است. این سامانه، به کارفرمایان این امکان را میدهد تا بدون نیاز به مراجعه حضوری به ادارات مالیاتی، لیست مالیات حقوق کارکنان خود را به صورت الکترونیکی ارسال کنند.
این سامانه با نام تسلیم الکترونیکی لیست حقوق کارکنان به آدرس زیر می باشد:
مزایا و معایب مالیات بر حقوق
مزایا
- مالیات بر حقوق یکی از منابع درآمدی پایدار برای دولت است.
- این مالیات به توزیع عادلانه درآمد کمک میکند.
- از طریق این مالیات، میتوان بخشی از هزینههای تأمین اجتماعی کارکنان را تأمین کرد.
معایب
- این مالیات ممکن است فشار مالی زیادی را بر کارکنان وارد کند.
- ممکن است انگیزه کارکنان برای کار را کاهش دهد.
- در برخی موارد، ممکن است منجر به فرار مالیاتی شود.
مالیات بر حقوق به عنوان یک منبع درآمدی
مالیات یکی از مهمترین منابع درآمدی دولت است. این مالیات در سالهای اخیر به طور پیوسته در حال افزایش است. در سال 1401، درآمد حاصل از مالیات بر حقوق حدود 500 هزار میلیارد تومان بود که حدود 15 درصد از کل درآمدهای مالیاتی دولت را تشکیل میداد.
مالیات به توزیع عادلانه درآمد کمک میکند. این مالیات به طور مستقیم از افراد با درآمد بالا دریافت میشود و به دولت کمک میکند تا خدمات اجتماعی را برای افراد با درآمد پایین تأمین کند.
مالیات حقوق و فرار مالیاتی
یکی از چالشهای مهم مالیات ، فرار مالیاتی است. فرار مالیاتی زمانی اتفاق میافتد که افراد از پرداخت مالیات خودداری میکنند. فرار مالیاتی از مالیات حقوق میتواند اثرات منفی زیادی بر اقتصاد و جامعه داشته باشد.
جریمه عدم پرداخت مالیات بر حقوق
طبق قانون مالیاتهای مستقیم، کارفرمایان موظفند مالیات حقوق کارکنان خود را در هر ماه، تا پایان ماه بعد، به اداره مالیات پرداخت کنند. در صورت عدم پرداخت مالیات در موعد مقرر، کارفرما مشمول جریمههای زیر خواهد شد:
- جریمهای معادل ۱۰ درصد مالیات پرداخت نشده: این جریمه در صورتی اعمال میشود که عدم پرداخت مالیات ناشی از اشتباه یا سهو باشد.
- جریمهای معادل ۲.۵ درصد مالیات پرداخت نشده به ازای هر ماه تاخیر: این جریمه در صورتی اعمال میشود که عدم پرداخت مالیات حقوق عمدی باشد.
در صورت عدم پرداخت مالیات حقوق، علاوه بر جریمههای فوق، کارفرما همچنین مشمول مسئولیت تضامنی با مودی (کارمند) در پرداخت مالیات متعلقه خواهد بود. این بدان معناست که کارفرما در صورت عدم پرداخت مالیات حقوق توسط مودی، موظف است مالیات متعلقه را به اداره مالیات پرداخت کند.
مالیات به چه حقوقی تعلق میگیرد؟
حقوق پایه
اضافه کار
حق مسکن
حق اولاد
عیدی پاداش
رفاهی و انگیزشی
خودرو
مسکن
سهام
سهمیه بنزین
کارت هدیه
کمک هزینه خرید لوازم التحریر
کمک هزینه سفر
کمک هزینه تحصیلی
آیا از حقوق بازنشستگان مالیات کسر می شود؟
طبق قانون مالیاتهای مستقیم، حقوق بازنشستگان از پرداخت مالیات معاف است. این معافیت، شامل حقوق و مزایای نقدی و غیرنقدی بازنشستگان میشود.
البته، این معافیت، شامل بازنشستگانی است که از صندوقهای بازنشستگی دولتی، مانند صندوق بازنشستگی کشوری، تأمین اجتماعی، و نیروهای مسلح، حقوق دریافت میکنند. بازنشستگانی که از صندوقهای بازنشستگی خصوصی حقوق دریافت میکنند، ممکن است مشمول مالیات حقوق باشند.
آیا به حقوق کارگران مالیات تعلق می گیرد؟
پاسخ به این سوال، بستگی به این دارد که منظور شما از «کارگر» چیست. اگر منظور شما از «کارگر»، فردی است که در یک شرکت یا سازمان خصوصی مشغول به کار است، پاسخ مثبت است. به حقوق کارگران، مالیات تعلق میگیرد.
در سال جاری، سقف معافیت مالیاتی حقوق کارگران، برابر با ۱۲۰ میلیون تومان است. این بدان معناست که کارگرانی که حقوق ماهانه آنها کمتر از ۱۰ میلیون تومان باشد، از پرداخت مالیات حقوق معاف هستند.
از کجا بفهمیم مالیات حقوق پرداخت شده
برای اینکه بفهمید مالیات حقوق پرداخت شده، میتوانید از دو روش زیر استفاده کنید:
روش اول:
در این روش، باید به کارفرمای خود مراجعه کنید و از او درخواست کنید که لیست حقوق و دستمزد شما را در اختیار شما قرار دهد. در این لیست، مبلغ مالیات حقوق کسر شده از حقوق شما، به صورت جداگانه ذکر شده است.
روش دوم:
در این روش، میتوانید به سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنید و با وارد کردن کد ملی خود، استعلام سوابق مالیاتی خود را دریافت کنید. در این استعلام، مبلغ مالیات بر حقوق پرداخت شده شما، به صورت جداگانه ذکر شده است.