مالیات حقوق یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت است که از حقوق و مزایای کارکنان شاغل در بخش دولتی و خصوصی دریافت می‌شود. این مالیات به عنوان یک مالیات تکلیفی، بر عهده کارفرما است که باید آن را از حقوق کارکنان کسر کرده و به اداره مالیات پرداخت کند.
در این مقاله، به بررسی مالیات حقوق از جنبه‌های مختلف، از جمله تعریف، انواع، نرخ‌ها، معافیت‌ها، نحوه محاسبه و پرداخت، و مزایا و معایب آن می‌پردازیم.
طبق ماده 82 قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات حقوق بر درآمدی تعلق میگیرد که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران برحسب مدت یا کار انجام‌یافته به‌طور نقد یا غیرنقدی تحصیل می‌کند.
به بیان ساده‌تر در حسابداری مالیاتی، هر شخصی که در قبال انجام کاری برای شخصی دیگر، حقوق و دستمزد دریافت می‌کند، مشمول پرداخت مالیات بر حقوق خواهد بود.
مالیات بر حقوق را می‌توان از نظر نحوه دریافت به دو دسته تقسیم کرد:
بر اساس لایحه بودجه سال 1404 و قانون مالیات های مستقیم (به ویژه ماده 84)، مالیات حقوق در سال 1404 به صورت پلکانی محاسبه می شود و سقف معافیت مالیاتی افزایش قابل توجهی نسبت به سال گذشته داشته است. در ادامه، جزئیات دقیق، نحوه محاسبه، معافیت ها و جداول مربوطه ارائه شده است که می توانید برای مدیریت مالی بهتر آن را مرور کنید.
طبق بند 1 جزء ز تبصره 12 ماده واحده لایحه بودجه 1404 و ماده 84 قانون مالیات های مستقیم:
این بدان معناست که حقوق و مزایای ماهانه تا سقف 24 میلیون تومان از پرداخت مالیات معاف است. این رقم نسبت به سال 1403 (12 میلیون تومان ماهانه) 100 درصد افزایش یافته است. هدف از این افزایش، کاهش فشار مالیاتی بر اقشار کم درآمد و متوسط عنوان شده است.
مالیات حقوق برای درآمدهای بالاتر از سقف معافیت به صورت پلکانی محاسبه می شود. جدول نرخ های مالیاتی سال 1404 بر اساس لایحه بودجه به شرح زیر است:
| سطح درآمد سالانه (ریال) | نرخ مالیات |
| تا 2,880,000,000 (معادل 24 میلیون تومان ماهانه) | معاف |
| 2,880,000,001 تا 3,600,000,000 | 10% |
| 3,600,000,001 تا 4,560,000,000 | 15% |
| 4,560,000,001 تا 6,000,000,000 | 20% |
| 6,000,000,001 تا 8,000,000,000 | 25% |
| بیش از 8,000,000,000 | 30% |
برای محاسبه مالیات حقوق، مراحل زیر انجام می شود:
فرض کنید حقوق ناخالص ماهانه یک کارمند در سال 1404 برابر با 35 میلیون تومان باشد و حق بیمه سهم کارگر 2 میلیون تومان باشد:
کسر معافیت ها:
درآمد مشمول مالیات = 35,000,000 - 24,000,000 = 11,000,000 تومان.
محاسبه مالیات:
جمع مالیات: 600,000 + 750,000 = 1,350,000 تومان. مالیات ماهانه: 1,350,000 تومان.
بر اساس ماده 91 قانون مالیات های مستقیم، برخی اقلام از مالیات حقوق معاف هستند:
طبق مواد 82 و 83، تمامی دریافتی های نقدی و غیرنقدی به جز موارد معاف، مشمول مالیات هستند، از جمله:
پرداخت مالیات بر حقوق بر عهده کارفرما است. کارفرما موظف است مالیات حقوق کارکنان را در هر ماه، تا پایان ماه بعد، به اداره مالیات پرداخت کند.
سامانه مالیات حقوق، سامانه‌ای است که برای ارسال لیست مالیات حقوق کارکنان به سازمان امور مالیاتی کشور طراحی شده است. این سامانه، به کارفرمایان این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به مراجعه حضوری به ادارات مالیاتی، لیست مالیات حقوق کارکنان خود را به صورت الکترونیکی ارسال کنند.
این سامانه با نام تسلیم الکترونیکی لیست حقوق کارکنان به آدرس لینک شده می باشد: https://salary.tax.gov.ir
مزایا
معایب
طبق ماده ۸۶ قانون مالیات های مستقیم، کارفرمایان (اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی) موظفند مالیات حقوق کارکنان را به صورت ماهانه محاسبه و حداکثر تا پایان ماه بعد به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند. در صورت عدم پرداخت به موقع، مشمول جرائم سنگینی خواهند شد که به شرح زیر است:
جرائم مالیاتی در صورت تأخیر یا عدم پرداخت جریمه پایه ۱۰٪ از مبلغ مالیات پرداخت نشده ؛ این جریمه در صورتی اعمال می شود که عدم پرداخت غیرعمدی باشد (مثلاً به دلیل اشتباه محاسباتی یا تأخیر در واریز).
جریمه تأخیر ۲.۵٪ برای هر ماه تأخیر ؛ اگر اداره مالیات اثبات کند که کارفرما عمداً از پرداخت مالیات خودداری کرده، علاوه بر جریمه ۱۰٪، ماهانه ۲.۵٪ نیز به عنوان جریمه تأخیر اضافه می شود. این جریمه از تاریخ سررسید پرداخت (پایان ماه بعد) محاسبه می شود.
حتی اگر کارمند (مودی) مالیات خود را پرداخت نکند، کارفرما به صورت تضامنی مسئول است و اداره مالیات می تواند طلب خود را از کارفرما مطالبه کند.
در صورت عدم پرداخت، اداره مالیات می تواند از طریق مسدود کردن حساب های بانکی، مطالبه از اموال کارفرما یا حتی پیگرد قانونی اقدام کند.
اخذ گواهی مالیات بر حقوق برای کارفرما اجباری است و عدم ارائه آن می تواند منجر به محرومیت از برخی معافیت های مالیاتی شود. در صورت تکرار تخلف، ممکن است جرائم سنگین تر یا حتی پیگرد قضایی برای کارفرما در نظر گرفته شود.
طبق قانون مالیات‌های مستقیم، حقوق بازنشستگان از پرداخت مالیات معاف است. این معافیت، شامل حقوق و مزایای نقدی و غیرنقدی بازنشستگان می‌شود.
البته، این معافیت، شامل بازنشستگانی است که از صندوق‌های بازنشستگی دولتی، مانند صندوق بازنشستگی کشوری، تأمین اجتماعی، و نیروهای مسلح، حقوق دریافت می‌کنند. بازنشستگانی که از صندوق‌های بازنشستگی خصوصی حقوق دریافت می‌کنند، ممکن است مشمول مالیات حقوق باشند.
پاسخ به این سوال، بستگی به این دارد که منظور شما از «کارگر» چیست. اگر منظور شما از «کارگر»، فردی است که در یک شرکت یا سازمان خصوصی مشغول به کار است، پاسخ مثبت است. به حقوق کارگران، مالیات تعلق میگیرد.
در سال جاری، سقف معافیت مالیاتی حقوق کارگران، برابر با ۱۲۰ میلیون تومان است. این بدان معناست که کارگرانی که حقوق ماهانه آنها کمتر از ۱۰ میلیون تومان باشد، از پرداخت مالیات حقوق معاف هستند.
برای اینکه بفهمید مالیات حقوق پرداخت شده، می‌توانید از دو روش زیر استفاده کنید:
روش اول:
در این روش، باید به کارفرمای خود مراجعه کنید و از او درخواست کنید که لیست حقوق و دستمزد شما را در اختیار شما قرار دهد. در این لیست، مبلغ مالیات حقوق کسر شده از حقوق شما، به صورت جداگانه ذکر شده است.
روش دوم:
در این روش، می‌توانید به سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنید و با وارد کردن کد ملی خود، استعلام سوابق مالیاتی خود را دریافت کنید. در این استعلام، مبلغ مالیات بر حقوق پرداخت شده شما، به صورت جداگانه ذکر شده است.
حقوق پایه، اضافه کار، حق مسکن، حق اولاد، عید پاداش، رفاهی و انگیزشی، خودرو، مسکن، سهام سهمیه بنزین، کارت هدیه، کمک هزینه خرید لوازم التحریر، کمک هزینه سفر، کمک هزینه تحصیلی
