شناسه کالا و خدمات، یک کد شناسایی منحصر به فرد و استاندارد است که برای هر محصول یا خدمتی در نظر گرفته می شود. این کد ۱۳ رقمی، نقشه ای جامع از ویژگی ها، مشخصات و طبقه بندی اقتصادی یک کالا یا خدمت را ارائه می دهد. به عبارتی، شناسه کالا و خدمات، هویت دیجیتالی یک محصول یا خدمت در نظام اقتصادی کشور است.
این شناسه بر اساس ساختاری سلسله مراتبی و با بهره گیری از استانداردهای بین المللی تدوین شده است. هر ردیف از صورت حساب الکترونیکی، الزاماً باید به یک شناسه کالا یا خدمات منحصربه فرد مجهز باشد. این الزام، امکان ردیابی دقیق کالاها و خدمات، محاسبه دقیق مالیات بر ارزش افزوده و تحلیل های اقتصادی دقیق تر را فراهم می کند.
لازم به ذکر است که هر گروه کالایی یا خدمتی، شناسه های خاص و متمایزی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص قوانین و مقررات مربوط به شناسه کالا و خدمات، می توان به سامانه مودیان و بخش پایانه های فروشگاهی سایت intamedia.ir مراجعه نمود.
در نظر داشته باشید که مطابق اطلاعیه های شماره 12 و 14 سازمان امور مالیاتی مبنی بر الزام صدور صورتحساب الکترونیکی، کلیه مودیان مالیاتی موظفند در تمامی صورتحساب های الکترونیکی خود، شناسه کالا یا خدمت را به صورت دقیق درج نمایند. این شناسه که می تواند ایرانکد یا GTIN باشد، همان هویت منحصر به فرد هر کالا یا خدمت را مشخص می کند.
مودیان مالیاتی برای استعلام و دریافت فایل تطبیق شناسه کالا و خدمت عمومی و اختصاصی، می توانند به سامانه استعلام شناسه عمومی و اختصاصی به آدرس mem.gs1-ir.org مراجعه نمایند. این سامانه امکان دسترسی به اطلاعات دقیق و به روز در خصوص شناسه های مختلف کالا و خدمات را فراهم می آورد.
با توجه به آیین نامه اجرایی تبصره ۳ ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و ابلاغیه های مرتبط از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، کلیه واردکنندگان و تولیدکنندگان کالا مکلف به اخذ شناسه کالا می باشند. این امر به منظور شفاف سازی زنجیره تأمین کالا، مبارزه با قاچاق کالا و همچنین تسهیل در انجام امور گمرکی و مالیاتی اعمال شده است.
پس از دریافت شناسه کالا از سامانه مربوطه، ممکن است نیاز به استعلام مجدد یا پیگیری آن باشد. برای انجام این کار، به سایت سامانه جامع تجارت به آدرس ntsw.ir مراجعه نمایید. در بخش استعلامات، گزینه شناسه کالا را انتخاب کرده و اطلاعات مورد نیاز مانند نوع شناسه و شماره شناسه را وارد کنید. با کلیک بر روی گزینه استعلام، اطلاعات کامل و دقیق مربوط به آن شناسه کالا، شامل مشخصات کالا، تاریخ ثبت و سایر جزئیات مرتبط، در اختیار شما قرار خواهد گرفت. این شناسه به عنوان کلید اصلی برای دسترسی به اطلاعات کامل یک کالا در سامانه شناسه کالا عمل می کند.
توجه: لطفا اطمینان حاصل کنید که اطلاعات وارد شده در بخش استعلام، دقیق و صحیح باشد تا نتیجه مورد نظر خود را به دست آورید.
خوب است بدانید در بیشتر کشورها سازمان ها و اداره های استاندارد متولی ارائه کدهای کالا هستند اما در ایران، وزارت امور اقتصاد و دارایی با وزارت صمت ( صنعت، معدن و تجارت) توافق کرده اند که مرجع تعیین و ارائه شناسه کالا و خدمات، سامانه مودیان وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) باشد.
شاید بخواهید بدانید چه کسانی نیاز است شناسه اختصاصی کالا را از سامانه مودیان را دریافت کنند؟ هر فرد حقیقی و حقوقی که بخواهد کالاهایی را وارد یا تولید کند، حتما باید از طریق سامانه جامع تجارت www.ntsw.ir اقدام به ثبت آن کالا کند و شناسه اختصاصی کالا را دریافت نماید.
همچنین تمام افرادی که در سامانه مودیان، اقدام به ثبت صورت حساب الکترونیکی می کنند، کالایی که در این سامانه وارد می کنند باید دارای شناسه کالاهای خود باشد. بنابراین افرادی که صرفاً اقدام به خرید و فروش کالا می کنند از انجا که این کالا قبلا یا توسط شخصی وارد شده و یا تولید شده و برای آن کالا شناسه اختصاصی ثبت شده است می توانند از همان شناسه بهره برده و نیاز نیست شناسه کالای اختصاصی دریافت کنند.
حال اگر کالایی شناسه اختصاصی نداشت، برای ثبت آن در سامانه مودیان چه باید کرد؟ یا باید آن کالا را با به عنوان کالای عمومی ثبت کنید در این صورت، شناسه کالا بر اساس سیستم شناسایی کالاهای عمومی در سایت قرار می گیرد که برای کالایی که هچنان شناسه اختصاصی برایشان تعریف نشده راه مناسبی است و همچنین می توانید از شناسه هاس عمومی کالا بهره ببرید ، چنانچه کالای مد نظر شما بارکد دارد، می توانید با شناسه های عمومی آن را در سامانه مودیان ثبت نمایید.
به منظور تحقق اهداف اقتصاد دیجیتال و تسهیل در انجام مبادلات تجاری، نظام یکپارچه ای از کدگذاری کالاها و خدمات در سطح ملی طراحی و اجرا شده است. در این راستا، وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت و اقتصاد و دارایی با همکاری یکدیگر، اقدام به تدوین و انتشار فهرستی جامع از کدهای شناسایی کالا نموده اند که به عنوان "شناسه عمومی کالا" شناخته می شود.
کد عمومی کالا و خدمات زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که امکان اخذ کد شناسایی اختصاصی برای یک کالا یا خدمت خاص وجود نداشته باشد. این کدها، دسته بندی های کلی تری از کالاها و خدمات را شامل می شوند و به عنوان یک راهکار موقت و یا در مواردی که اطلاعات دقیق تری از کالا در دسترس نیست، مورد استفاده قرار می گیرند.
شناسه عمومی کالا، یک کد عددی یا الفبایی منحصر به فرد است که به هر دسته از کالاها، با توجه به ویژگی های کلی و مشترک آن ها، اختصاص داده می شود. این کدها با هدف ایجاد یک زبان مشترک در حوزه تجارت و کاهش خطاهای ناشی از تنوع نامگذاری کالاها در سیستم های مختلف، طراحی شده اند.
اخذ شناسه عمومی کالا به صورت مستقیم توسط مؤدیان مالیاتی انجام نمی شود. این شناسه ها بر اساس طبقه بندی کالاها و با توجه به استانداردهای ملی و بین المللی تعیین و در سامانه اطلاعاتی مربوطه ثبت می شوند. مؤدیان مالیاتی می توانند با مراجعه به سامانه شناسه کالا و خدمات سازمان امور مالیاتی به آدرس stuffid.tax.gov.ir، به فهرست کامل شناسه های عمومی کالا دسترسی پیدا کرده و شناسه مناسب برای کالا یا خدمات خود را انتخاب نمایند.
استفاده از شناسه عمومی کالا در صورتحساب های الکترونیکی و سایر اسناد تجاری، الزامی است. این امر به منظور تحقق اهداف زیر صورت می گیرد:
اما باید بدانید که کدهای عمومی نسبت به کدهای اختصاصی، اطلاعات دقیق تری از کالا یا خدمت ارائه نمی دهند و همچنین با استفاده از کدهای عمومی، ردیابی دقیق کالاها در زنجیره تأمین دشوارتر است، بنابراین در برخی از امور که نیاز به اطلاعات دقیق و جزئی از کالاها وجود دارد، استفاده از کد عمومی ممکن است کافی نباشد، پس استفاده از کد عمومی کالا و خدمات، یک راهکار موقت است و در صورت امکان، باید برای اخذ کد اختصاصی اقدام کرد.
همانطور که کالاها برای شناسایی و ردیابی، دارای کد شناسایی مخصوص به خود هستند، خدمات نیز برای همین منظور از کد شناسایی خدمات استفاده می کنند. کد شناسایی خدمات یک کد منحصر به فرد است که به هر نوع خدمتی اختصاص داده می شود. این کد مانند یک شناسنامه برای خدمات است که به کمک آن می توان به راحتی هر خدمتی را شناسایی و ردیابی کرد.
کدهای شناسایی خدمات به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
برای اخذ کد شناسایی خدمات، مؤدیان مالیاتی می بایست به سامانه های مشخص شده مراجعه نمایند. سامانه mem.gs1-ir.org یکی از مهم ترین سامانه هایی است که برای اخذ کد شناسایی خدمات مورد استفاده قرار می گیرد.
اخذ کد شناسایی اختصاصی: در این حالت، مؤدیان مالیاتی به صورت انفرادی و برای هر خدمت خاص، درخواست اخذ کد شناسایی را ارائه می نمایند.
اخذ کد شناسایی عمومی: در این حالت، تشکل های صنفی، انجمن ها و اتحادیه های مربوطه به نمایندگی از اعضای خود، نسبت به اخذ کد شناسایی عمومی برای دسته بندی های خاصی از خدمات اقدام می نمایند. این کدها سپس در اختیار اعضای مربوطه قرار می گیرد تا در صورت نیاز از آن ها استفاده نمایند.
شناسه کالا و خدمات به عنوان یک عنصر مهم در سامانه مودیان عمل می‌کند. این شناسه یک کد منحصر به فرد است که به هر کالا یا خدمتی اختصاص داده می‌شود و در تمامی مراحل زنجیره تامین از تولید تا فروش همراه آن کالا یا خدمت است و همین موضوع سبب کاهش فرار مالیاتی می شود. با استفاده از شناسه کالا و خدمات، می‌توان هر کالا یا خدمتی را به طور دقیق شناسایی کرده و از اشتباهات در ثبت و گزارش دهی جلوگیری کرد.
همچنین شناسه کالا و خدمات در محاسبه دقیق مالیات بر ارزش افزوده و سایر مالیات‌ها نقش مهمی دارد. سازمان امور مالیاتی به این وسیله می تواند بر فعالیت های مودیان به صورت دقیق نظارت کرده و از تخلفات مالیاتی هم جلوگیری کند.
البته شناسه کالا و خدمات می‌تواند با سایر سامانه های مرتبط مانند سامانه گمرک، سامانه تجارت الکترونیک و ... یکپارچه شود و اطلاعات را به صورت خودکار مبادله کند. در کل، شناسه کالا و خدمات به عنوان یک ابزار قدرتمند، به بهبود کارایی و شفافیت در فرآیندهای مختلف اقتصادی کمک می‌کند.
اگر مودیان، سوالات و ابهاماتی در خصوص دریافت شناسه کالا و خدمات دارند می توانند با سامانه 124 که سامانه پشتیبانی وزارت صنعت، معدن و تجارت است در تماس باشند، همچنین می توانند با ورود به سامانه جامع تجارت ایران و انتخاب دکمه ثبت و پیگیری مشکل، درخواست و سوال خود را مطرح نمایند و یا با نامه نگاری رسمی و مکاتبه با دفاتر وزارت صمت، به پاسخ سوالات و اشکالات خود برسند.
همچنین شیوه ای سریع برای دریافت شناسه خدمات اختصاصی وجود دارد که علاوه بر مراجعه به سایت mem.gs1-ir.org شما می توانید با نمایندگان مرکز ملی شماره گذاری در استان محل سکونت خود تماس بگیرید و شناسه خدمات مورد نظرتان را سوال کنید، اشخاص وارد کننده و تولید کننده و یا ارائه دهندگان خدمات که کالاها و خدمات خود را به ثبت می رسانند، این نمایندگی را تعیین می کنند و لیست این نمایندگی ها و شماره تماس آن ها را می توانید در سایت های وزارت صمت و وزارت دارایی بیابید.
برای اینکه خلاصه ای از ادرس سایت ها را داشته باشید :
نکته مهم : استفاده از شناسه کالایی عمومی، برای کالاهایی که در سامانه جامع تجارت ایران کدگذاری و اعلام نشده‌اند، فقط به صورت موقتی مجاز و ممکن است و مودیان حتما بایستی از بخش “راهنمای درخواست ایجاد سرفصل در سامانه شناسه کالا”، درخواست کالایی مطابق با کالای خود را جهت اخذ شناسه کالا ارسال کنند.
گفتیم که تعریف شناسه کالا و خدمات، یک رویکرد استراتژیک برای شناسایی، ردیابی و مدیریت کالاها و خدمات در زنجیره تامین است. این شناسه‌ها، مزایای متعددی را به همراه دارند.
برای کسب و کارها:
با استفاده از شناسه‌های کالا و خدمات، می‌توان به سرعت و دقت بالایی به اطلاعات مربوط به هر محصول دسترسی پیدا کرد و عملیات تهیه و ارسال صورتحساب الکترونیک را بهینه کرد، همچنین شناسه‌های کالا و خدمات، امکان ورود اطلاعات به صورت خودکار را فراهم کرده و از بروز خطاهای انسانی در فرایندهای مختلف جلوگیری می‌کنند.
در تجارت الکترونیک، شناسه کالا و خدمات به عنوان یک زبان مشترک بین سیستم‌های مختلف عمل کرده و تبادل اطلاعات را تسهیل می‌کند. با استفاده از شناسه‌های استاندارد، می‌توان داده‌های مربوط به کالاها و خدمات را یکپارچه کرده و کیفیت آن‌ها را بهبود بخشید.
برای مصرف کننده:
مصرف کنندگان می‌توانند با استفاده از شناسه کالا و خدمات، اطلاعات دقیق و جامعی در مورد محصولات مورد نظر خود به دست آورند، شناسه کالا و خدمات به مصرف کنندگان کمک می کند تا محصولات با کیفیت و اصیل را شناسایی کرده و از خرید محصولات تقلبی جلوگیری کنند.
برای دولت و سازمان‌ها:
با استفاده از شناسه کالا و خدمات می‌توان فرآیندهای مالیاتی را شفاف تر کرده و از فرار مالیاتی جلوگیری کرد. شناسه کالا و خدمات به دولت کمک می‌کند تا بر بازار کالا و خدمات نظارت دقیق‌تری داشته باشد و از ورود کالاهای قاچاق و تقلبی جلوگیری کند.
همچنین شناسه های استاندارد کالا و خدمات به تسهیل تجارت بین المللی کمک کرده و موانع تجاری را کاهش می‌دهند.
و البته با استفاده از شناسه کالا و خدمات می‌توان آمار و اطلاعات دقیق تری از تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات جمع‌آوری کرد.
با وجود مزایای بسیاری که تعریف شناسه کالا و خدمات برای کسب و کارها و سازمان های مالیاتی به همراه دارد، این سیستم نیز همچون هر سیستم دیگری با چالش ها و معایبی روبرو است.
بررسی و اجرای این سیستم به ویژه برای کسب و کارهای کوچک و متوسط می‌تواند پیچیده و زمان بر باشد. همچنین اطمینان از دقت و صحت داده های وارد شده به سیستم یک چالش بزرگ است. هرگونه خطا در وارد کردن اطلاعات می‌تواند منجر به مشکلات جدی در محاسبات مالیاتی و تصمیم گیری‌ها شود.
