مالیات مشاغل به عنوان یکی از ارکان اصلی نظام مالیاتی کشور، نقشی حیاتی در تامین منابع درآمدی دولت و توزیع عادلانه ثروت در جامعه ایفا می‌کند. وصول بهینه این نوع مالیات، مستلزم درک عمیق و دقیق مفاهیم و قوانین مرتبط با آن است. در این متن، به بررسی جامع و منسجم مالیات مشاغل، با تمرکز بر ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های آن، خواهیم پرداخت.
در صورتی که سوال و یا درخواست مشاوره مالیاتی دارید، با ما در سامان محاسبان تماس بگیرید یا در انتهای همین مقاله، نظر خود را بیان فرماید.
مالیات مشاغل نوعی از مالیات بر درآمد است که همیشه همراه با مالیات بر دارایی دو دسته مالیات های مستقیم را تشکیل می دهند، بنابراین هر کس شغلی دارد که به درآمد منجر می شود بایستی از محل درآمد خود مالیات بدهد.
مالیات مشاغل از طریق خود اظهاری اعلام می شوند و سازمان امور اقتصادی و دارایی ایران، مبنا را همان اظهارنامه مالیاتی تسلیم شده هر شغل در نظر می گیرد و بنا را بر صداقت می گذارد اما تحقیقات لازم را هم برای راستی آزمایی آن به عمل می آورد.
بنابراین هر شخص حقیقی و حقوقی که در ایران کار می کند، موظف به پرداخت مالیات به دولت خواهد بود؛ اما خوب است بدانید کسانی که شغلی را صاحب می شوند پس از آغاز کسب‌وکار خودشان تنها 4 ماه وقت دارند که کسب‌وکار خود را به سازمان امور مالیاتی معرفی و ثبت کنند؛ همچنین پس از آن باید در نگهداری کلیه اسنادی که بار مالی و هزینه کردی و البته درآمدی دارد کوشا باشند و همه اسناد را بصورت منظم و بایگانی شده برای تسلیم و خود اظهاری نگهداری نمایند.
اظهارنامه مالیاتی که همان خود اظهاری است، تا پایان خردادماه هر سال بایستی به اداره دارایی کشور ارائه شود، بر اساس قانون «سازمان امور مالیاتی کشور می تواند اظهارنامه‌های مالیاتی دریافتی را بدون رسیدگی قبول و تعدادی از آنها را بر اساس معیارها و شاخصهای تعیین شده و یا به طور نمونه انتخاب و برابر مقررات مورد رسیدگی قرار دهد.»
ابتدا به این موضوع می پردازیم که صاحبان مشاغل در تعریف نظام مالیاتی چه کسانی هستند.
صاحبان مشاغل مشمول پرداخت مالیات
در نظام اقتصادی ایران، صاحبان مشاغل نقشی کلیدی در رونق تولید، توزیع و ارائه خدمات ایفا می‌کنند. در کنار این نقش‌آفرینی، تعهداتی نیز به ایشان تعلق می‌گیرد که از جمله مهم‌ترین آنها، پرداخت مالیات بر درآمد مشاغل است.
دسته بندس صاحبان مشاغل:
1. اشخاص حقیقی:
الف) مشاغل تولیدی: شامل فعالان در زمینه‌های مختلف تولیدی، اعم از صنعت، کشاورزی، معدن و …
ب) مشاغل توزیعی: شامل فعالان در زمینه‌های مختلف توزیع، اعم از عمده‌فروشی، خرده‌فروشی، خدمات بازرگانی و …
ج) مشاغل خدماتی: شامل فعالان در زمینه‌های مختلف خدماتی، اعم از پزشکی، مهندسی، وکالت، مشاوره، آموزش، حمل و نقل و …
2. اشخاص حقوقی:
- شرکت‌های تجاری، اعم از سهامی خاص، سهامی عام، با مسئولیت محدود و …
- موسسات غیرتجاری، اعم از موسسات خیریه، فرهنگی، ورزشی و …
نکته : در خصوص اشخاص حقیقی، صاحبان مشاغل به طور مستقل و با نام خود به فعالیت می‌پردازند، در حالی که در مورد اشخاص حقوقی، فعالیت تحت نام یک شخصیت حقوقی مجزا انجام می‌شود.
خلاصه مراحل محاسبه مالیات مشاغل
تعیین گروه شغلی: بر اساس میزان درآمد و نوع فعالیت، صاحبان مشاغل به سه گروه اول، دوم و سوم تقسیم می‌شوند. که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
محاسبه درآمد مشمول مالیات: درآمد کل که شامل تمام وجوه، اموال و منافع حاصل از فعالیت شغلی است و محاسبه معافیت‌ها شامل کسر معافیت‌های مقرر در قانون، همچنین کسر هزینه‌های مرتبط با فعالیت شغلی
اعمال نرخ مالیات: برای گروه اول، با افزایش درآمد، نرخ مالیات نیز افزایش می‌یابد. برای گروه دوم، در سطوح مختلف درآمد، نرخ‌های مختلف مالیات اعمال می‌شود. نرخ ثابت برای گروه سوم در نظر گرفته می شود.
محاسبه مالیات: ضرب درآمد مشمول مالیات در نرخ مالیات
معرفی سه گروه در نظام مالیاتی ایران
در نظام مالیاتی ایران، صاحبان مشاغل به سه گروه تقسیم می‌شوند که هر کدام وظایف و تکالیف مالیاتی متفاوتی دارند. این دسته‌بندی بر اساس میزان درآمد و نوع فعالیت شغلی انجام می‌شود.
گروه اول
این گروه طبق اظهارنامه دو سال آخر که ارائه کرده اند، درآمد ابرازی یا قطعی شده آنها بیش از 55 میلیارد ریال است و شامل مشاغل زیر هستند:
- واردکنندگان و صادرکنندگان
- صاحبان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی
- مالکان معادن
- هتل‌های سه ستاره و بالاتر
- بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، درمانگاه‌ها، کلینیک‌های تخصصی
- صاحبان مشاغل صرافی
- فروشگاه‌های زنجیره‌ای
- موسسات حسابرسی، حسابداری و دفتر داری
- موسسات ارائه دهنده خدمات مالی، مدیریتی، مشاوره‌ای، انفورماتیک و طراحی سیستم
- صاحبان موسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی
وظایف گروه اول در زمینه مالیات :
- ارائه اظهارنامه مالیاتی
- ارائه ترازنامه
- نگهداری دفاتر روزنامه و کل و هر سند و مدرک کتبی
- صورت حساب سود و زیان و ارائه آن به سازمان امور مالیاتی کشور
- پرداخت مالیات بر اساس نرخ‌های تصویب شده
گروه دوم
گروه دوم صاحبان مشاغلی که درآمد ابرازی یا قطعی شده آنها بین 18 تا 55 میلیارد ریال باشد.
وظایف گروم دوم در زمینه مالیات :
- اظهارنامه مالیاتی ارائه دهند.
- صورت درآمد و هزینه های ماهانه و سالانه را تنظیم کنند.
- دفاتر قانونی و اسناد درآمدی و فروش را تکمیل و نگهداری کنند.
- اسناد خرید کالا و دارایی و هر گونه اسناد هزینه کرد را نگهداری کنند.
- مالیات بر اساس نرخ‌های تصویب شده را پرداخت کنند.
گروه سوم
سایر صاحبان مشاغل که در دو گروه اول و دوم قرار نمی‌گیرند را گروه سوم در نظر می گیرند.
وظایف گروه سوم در زمینه مالیات:
- ارائه اظهارنامه مالیاتی به صورت سالانه
- عدم نیاز به نگهداری دفاتر قانونی
- نگهداری اسناد درآمدی که از طریق فروش کالا و یا ارائه خدمات کسب کرده اند.
- نگهداری اسناد خرید تمام کالاها و خدماتی که دریافت کرده اند و تمام هزینه های دیگر.
- پرداخت مالیات بر اساس نرخ‌های تصویب شده
نکات مهم: این دسته‌بندی و وظایف مربوط به سال 1402 است و ممکن است در سال‌های آینده تغییر کند.
خوب است بدانید مشاغل تازه کار و نوپایی که در دسته بندی و گروه اول قرار ندارند در گروه سوم هستند و از سال سوم فعالیت شان باید در یکی از گروه های اعلامی قرار بگیرند و به تمام تکالیف خود عمل کنند.
نحوه محاسبه مالیات مشاغل
ماده 101 قانون مالیات‌های مستقیم، نقشه راهی برای محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل ارائه می‌دهد. این ماده به طور جامع، جزئیات مربوط به معافیت‌ها، نرخ‌های مالیات و سایر مفاهیم مرتبط را شرح می‌دهد. درک دقیق این ماده، برای صاحبان مشاغل در انجام تعهدات مالیاتی خود ضروری است.
نرخ‌های مالیات اشخاص حقیقی
برای اشخاص حقیقی مالیات بر درآمد بصورت پلکانی و بر اساس میزان درآمد، شامل 15% ، 20% و 25% است. اساس سطح درآمد شامل موارد زیر است :
- اگر درآمد اشخاص حقیقی تا 50 میلیون تومان باشد، سالانه 15 درصد مالیات در نظر گرفته می شود.
- نسبت به 50 میلیون تومان مازاد حقوق تا مرز 100 میلیون تومان مشمول مالیات با نرخ 20 درصد خواهد بود. این بدان معناست که 50 میلیون اول با نرخ 15 درصد و 50 میلیون دوم با نرخ 20 درصد محاسبه خواهد شد.
- نسبت به مازار 100 میلیون تومان و بالاتر از ان سالانه 25 درصد مالیات در نظر گرفته می شود. مانند توضیح قبل هر چه درآمد فرد بالاتر از 100 میلیون برود مشمول 25 درصد خواهد بود و قبل از آن همان 20 درصد مبنای محاسبه است.
شما می توانید برای دریافت مشاوره و رفع هر گونه ابهام مالیاتی با ما در شرکت سامان محاسبان در تماس باشید و از راهنمایی متخصصین ما بهره مند گردید.
معافیت‌های مالیاتی صاحبان مشاغل
در نظام مالیاتی ایران و برای گسترش فرهنگ صداقت و پرداخت مالیات، مشوق ها و معافیت هایی در نظر گرفته شده است؛ اگر اشخاص حقیقی و صاحبان حرف، برای مالیات دادن به مدت 3 سال پشت سرهم خوش حسابی کنند ، مبلغی به عنوان تشویق از مالیات آن ها کسر می شود و یا به آن ها بازگردانده می شود.
همچنین چنانچه در اعلام درآمد مشمول بر مالیات افراد، صادقانه اعلام افزایش درآمد داشته باشند، به ازای هر ده درصد یک درصد تشویقی و معافیت برایشان اعمال می شود و این عدد حداکثر 5 درصد خواهد بود.
همانطور که گفتیم، در نظام مالیاتی ایران، صاحبان مشاغل در سه گروه اصلی دسته‌بندی می‌شوند و هر گروه از معافیت‌های مالیاتی خاص خود برخوردار هستند. آگاهی از این معافیت‌ها، نقشی کلیدی در برنامه‌ریزی مالی و کاهش بار تعهدات مالیاتی صاحبان مشاغل ایفا می‌کند.
گروه اول معافیت مالیاتی ندارند، گروه دوم تا سقف 475 میلیون ریال در سال 1402 معاف از مالیات هستند در صورتیکه در موعد مقرر اظهار نامه مالیاتی را تسلیم کنند و گروه سوم اشخاص حقیقی و حقوقی با درآمد کمتر از 18 میلیارد تا سقف 672 میلیون ریال در سال 1402 معاف از مالیات هستند البته مشروط به ارائه اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر.
نکته : ملاک تعیین گروه شغلی، درآمد ابرازی یا قطعی شده در سال قبل است؛ درآمد ابرازی، درآمدی است که در اظهارنامه مالیاتی درج می‌شود. درآمد قطعی، درآمدی است که توسط اداره امور مالیاتی تعیین می‌شود.
علاوه بر معافیت‌های ذکر شده، معافیت‌های دیگری نیز برای برخی از مشاغل خاص در نظر گرفته شده است. مثلا مشاغل مربوط به صنایع دستی و هنر از مالیات معاف هستند.
برای اطلاع دقیق از شرایط و ضوابط معافیت‌های مالیاتی، به بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنید و یا با مشاوران و متخصصان ما در سامان محاسبان در ارتباط باشید.
اظهارنامه مالیاتی چیست؟
در نظام اقتصادی ایران، ارائه اظهارنامه مالیاتی به عنوان گامی اساسی در جهت شفافیت اقتصادی و توزیع عادلانه ثروت، از تعهدات قانونی صاحبان مشاغل و اشخاص حقیقی و حقوقی محسوب می‌شود. این سند، اطلاعات دقیق و کاملی از فعالیت‌های اقتصادی و درآمد مؤدیان را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌دهد.
اظهارنامه مالیاتی فرمی است که هر ساله توسط مؤدیان مالیاتی تکمیل و به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌شود. این فرم شامل اطلاعاتی مانند مشخصات هویتی و مکانی مؤدی، نوع فعالیت، میزان درآمد و سود، معافیت‌ها، هزینه‌های قابل قبول و محاسبه مالیات است.
اهمیت ارائه اظهارنامه مالیاتی را می‌توان در سه مقوله کلیدی خلاصه کرد:
- ایجاد شفافیت اقتصادی: کمک به رصد فعالیت‌های اقتصادی و مبارزه با فرار مالیاتی
- توزیع عادلانه ثروت: اخذ مالیات عادلانه از مؤدیان ، تأمین منابع مالی برای خدمات عمومی
- مشارکت در توسعه اقتصادی: کمک به برنامه‌ریزی‌های اقتصادی دولت
مراحل تکمیل اظهارنامه مالیاتی شامل دریافت فرم از طریق سامانه‌های آنلاین سازمان امور مالیاتی یا مراجعه به ادارات امور مالیاتی، تکمیل دقیق و کامل فرم بر اساس مستندات و مدارک معتبر و ارائه آن در موعد مقرر به صورت الکترونیکی یا حضوری است.
در تکمیل و ارائه اظهارنامه مالیاتی، دقت و صحت اطلاعات، رعایت موعد مقرر و استفاده از راهنمایی‌های تخصصی در صورت نیاز، از نکات کلیدی است که باید مورد توجه مؤدیان قرار گیرد.
ارائه اظهارنامه مالیاتی به عنوان یک تعهد ملی، نقشی کلیدی در رونق اقتصادی و عدالت اجتماعی ایفا می‌کند. با درک صحیح این تعهد و اهتمام به تکمیل و ارائه دقیق اظهارنامه، می‌توان به توسعه اقتصادی کشور و رفاه جامعه کمک کرد.
هزینه‌های قابل قبول صاحبان انواع مشاغل
شناسایی و تفکیک هزینه‌های قابل قبول از درآمد مشمول مالیات، گامی مهم در جهت محاسبه عادلانه مالیات صاحبان مشاغل محسوب می‌شود.
هزینه‌های قابل قبول به آن دسته از هزینه‌هایی اطلاق می‌شود که در حد متعارف، متکی به مدارک و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط باشند.
این هزینه‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- هزینه‌های مستقیم: مرتبط با تولید یا ارائه خدمات و شامل مواردی مانند مواد اولیه، حقوق و دستمزد، اجاره بها و …
- هزینه‌های غیرمستقیم: مرتبط با فعالیت کلی موسسه و شامل مواردی مانند هزینه‌های اداری، تبلیغاتی، استهلاک و …
برخی از این هزینه‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- مواد اولیه و لوازم مصرفی: مرتبط با تولید یا ارائه خدمات و با ارائه فاکتور و اسناد معتبر
- حقوق و دستمزد: پرداخت به کارکنان و پرسنل با رعایت قوانین کار و تأمین اجتماعی
- اجاره بها: محل کسب و کار یا کارگاه با ارائه قرارداد اجاره معتبر
- استهلاک: دارایی‌های ثابت موسسه بر اساس قوانین و مقررات مالیاتی
- هزینه‌های اداری: شامل مواردی مانند آب، برق، تلفن، ملزومات اداری و …
- هزینه‌های تبلیغاتی: مرتبط با معرفی و رونق کسب و کار با ارائه مستندات و مدارک معتبر
اهمیت شناسایی و لحاظ کردن هزینه‌های قابل قبول در محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل، کاهش بار مالیاتی صاحبان مشاغل و ایجاد عدالت در نظام مالیاتی خواهد بود. چه بسا شما خودتان هزینه هایی را خود اظهاری کنید که برای اداره مالیات مهم نبوده پس باید حتما بدانید که در خد اظهاری به چه مواردی اشاره کنید در این راستا می توانید با مشاوران ما در سامان محاسبان در ارتباط باشید و راهنمایی های تخصصی دریافت کنید.